روز جهانی بهداشت ( 7 آوریل 2021)-"ساختن جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر "

مقدمه:

سازمان جهانی بهداشت متعهد است تا اطمینان حاصل کند که حق برخورداری از بهداشت و سلامت مناسب برای همه افراد بشر، در همه جای جهان، تحقق می یابد. از اینرو، روز جهانی بهداشت (۷ آوریل) فرصت مغتنمی برای افزایش آگاهی همگان در مورد مسائل بهداشت و سلامت و بسیج حمایت از انجام اقدامات لازم، از سطح جامعه محلی تا سطح بین المللی را فراهم می آورد. همه ساله این روز (سالگرد تأسیس سازمان جهانی بهداشت)، در سراسر دنیا گرامی داشته می شود و موضوع ویژه‌ای که نگرانی عمده مردم سراسر جهان است، مورد توجه می‌گیرد.

متأسفانه در سالی که گذشت۱۹ – COVID به سختی به همه کشورها ضربه زد و تأثیر نامطلوب آن بر همه جوامع به ویژه مردمان کشورهای ازپیش آسیب‌پذیر، بسیار نامطلوب بود. به طوریکه این جوامع بیشتر در معرض این بیماری و تبعات آن قرار داشتند. دسترسی آنها به خدمات بهداشتی و درمانی مناسب، همچنان کمتر از بقیه کشورها بود و متأسفانه مواجهه با عواقب ناخوشایند آن نیز بیشتر از سایرین، گریبانگیر این کشورها بوده و هست.

کرونا به وضوح نشان داد، برخی افراد می توانند زندگی سالم‌تری نسبت به بقیه داشته باشند و دسترسی آنها به خدمات بهداشتی بهتر از دیگران است. دلیل این امر نیز محیط و شرایطی است که در آن متولد شده، رشد، زندگی و کار می کنند و به سنین سالمندی می رسند. به همین دلیل امسال شعار روز جهانی بهداشت ” ساختن جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر” است. در روز جهانی بهداشت، همه به پیوستن به کارزاری جدید برای ساختن جهانی عادلانه‌تر و سالم‌تر دعوت می شوند. دلیل این امر نیز نابرابری موجود در دنیای کنونی است.

نابرابری دسترسی به خدمات بهداشت و سلامت:

در سراسر جهان، برخی از جمعیت‌ها برای تأمین هزینه های زندگی خود با درآمد ناچیز، روزانه به سختی تلاش می کنند. آنها از نظر مسکن و تحصیلات در سطح پائین‌تری قرار دارند. از فرصت های شغلی کمتر بهره‌مند هستند و نابرابری جنسیتی بیشتری را تجربه می کنند. همچنین دسترسی کمتری به محیط زندگی امن، آب و هوای خوب، آب آشامیدنی سالم بهداشتی، امنیت غذایی و خدمات بهداشتی دارند. این موضوع منجر به تحمل رنج و سختی غیرضروری، ابتلا بیشتر به بیماری‌های قابل پیشگیری و افزایش مرگ زودرس می شود. همچنین به افراد جامعه و اقتصاد آنها آسیب می رساند. این عادلانه نیست، اما قابل پیشگیری است. بدین معنی که با بهبود مواردی نظیر عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت (SDH^[۱])،‌ می توان به دسترسی عادلانه در این خصوص دست یافت.

عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت کدامند؟

عوامل اجتماعی تعیین‌کننده سلامت، عوامل غیرپزشکی هستند که بر سلامتی تأثیر می گذارند. در واقع شرایطی هستند که در آن افراد متولد می شوند، رشد، کار و زندگی می کنند و به سالمندی می رسند و مجموعه وسیع‌تری از نیروها و سیستم ها شرایط زندگی روزمره را شکل می دهند که نمونه‌هایی از آن شامل سازوکارهای اقتصادی، چگونگی توسعه، هنجارهای اجتماعی و سیاست های مرتبط با آن است.

عوامل اجتماعی تعیین‌کننده سلامت، تأثیر مهمی بر نابرابری های بهداشت و سلامت دارد. به این معنی که تفاوت‌های ناعادلانه و قابل پیشگیری در وضعیت بهداشتی که در داخل و بین کشورها مشاهده می شود، اغلب ناشی از آن‌ها است. در تمامی کشورها سطح درآمد، بهداشت و بیماری از یک روند و شیب اجتماعی پیروی می کنند: یعنی هرچه موقعیت اقتصادی – اجتماعی فردی پایین‌تر باشد، سطح بهداشت و سلامت او نامناسب‌تر است.

فهرست زیر نمونه هایی از عوامل اجتماعی تعیین‌کننده سلامت را ارائه می دهد که می تواند برابری دسترسی به خدمات بهداشت و سلامت را تحت تأثیر قرار دهد:

– درآمد و حمایت اجتماعی

– تحصیلات

– بیکاری و ناامنی شغلی

– شرایط زندگی کاری

– عدم امنیت غذایی

– مسکن، امکانات اولیه و محیط زیست

– کیفیت رشد اولیه کودکی

– شمول اجتماعی و عدم تبعیض

– تعارض ساختاری

– دسترسی به خدمات بهداشتی ارزان قیمت با کیفیت مناسب

تحقیقات نشان می دهد عوامل اجتماعی می توانند بسیار بیشتر از مراقبت های بهداشتی یا انتخاب سبک زندگی، بر سلامتی تأثیرگذار باشند. علاوه بر این، برآوردها نشان می دهد که سهم بخش‌های خارج از سیستم بهداشت و درمان، در پیامدهای بهداشت و سلامت جمعیت، بیش از سهم بخش مذکور است. از اینرو برای بهبود وضعیت بهداشت و سلامت و نیز کاهش نابرابری پرداختن به بهبود عوامل اجتماعی موثر بر آن، ضروری است و نیازمند انجام اقدامات همه بخش ها و جامعه مدنی است.

اقدامات قابل انجام برای دستیابی به برابری دسترسی به بهداشت و سلامت مناسب:

جامعه بهداشت جهانی از دولتمردان می خواهد تا از برخورداری همه افراد از شرایط زندگی و کار مناسب و تأمین سلامتی ایشان،‌ اطمینان حاصل نمایند. در عین حال از ایشان می خواهد تا نابرابری های بهداشتی را کنترل و مطمئن شوند که همه افراد می توانند به خدمات بهداشتی با کیفیت در هر زمان و مکانی که نیاز دارند، دسترسی پیدا کنند. اقدام در زمینه های زیر می تواند راهگشا باشد:

همکاری با همدیگر:

دست در دست هم در کنار افراد آسیب‌دیده اقدام کنید تا علل اصلی نابرابری ها را برطرف نموده و اقداماتی را در داخل و خارج از بخش بهداشت برای رفع آنها انجام دهید. این تأثیر زمانی بیشتر خواهد بود که دولت ها و مردم در یک رویکرد هماهنگ با هم کار کنند.

جمع آوری داده های قابل اعتماد:

از جمع آوری و استفاده از داده های بهداشتی به موقع و مطمئن – براساس جنسیت، سن، درآمد، تحصیلات، وضعیت مهاجرت، ناتوانی، موقعیت جغرافیایی و سایر ویژگی های مربوط به زمینه ملی اطمینان حاصل کنید. تنها در این صورت است که می توان نابرابری ها را در زیرگروه های جمعیت ارزیابی کرد و اقداماتی را انجام داد که تأثیرگذار باشد.

مقابله با نابرابری ها:

رویکرد کلی دولت را برای مقابله با دلایل اصلی نابرابری ها و افزایش سرمایه گذاری در بخش مراقبت های بهداشتی اولیه اتخاذ کنید. این مهم برای پاسخگویی به چالش های امروز تأمین سلامت برای همه و ایجاد تاب آوری برای فردا است.

اقدام فراتر از مرزها:

فراتر از مرزهای ملی اقدام کنید. به عنوان مثال، تنها زمانی که بتوانیم برای کل جمعیت جهان محافظت، آزمایش و اقدام درمانی انجام دهیم، می توانیم به بیماری کرونا را پایان بخشیم. علاوه بر اطمینان از تأمین عادلانه واکسن، آزمایش و درمان، باید سازو کارهای ملی و بین المللی را تقویت کرده و اعتماد و مشارکت جامعه را در تحویل و جذب آنها ایجاد نماییم تا دسترسی همه در سطح جهان تضمین شود.

References:

[۱] SDH: social determinants of health